در روزهایی که صدای انفجار بمب و پدافند هنوز در گوش‌مان زنگ می‌زند و سایه‌ی جنگ همچنان بر سرمان سنگینی می‌کند، شاید بزرگ‌ترین چالش، نه فقط تحمل شرایط، بلکه حفظ آرامش درونی‌مان باشد؛ مخصوصاً وقتی پای کودکان‌مان هم در میان است. این روزها خیلی‌ها می‌پرسند: «چطور می‌تونیم خودمون رو کنترل کنیم؟» و شاید مهم‌تر از اون: «چطور می‌تونیم کاهش استرس در کودکان رو جدی بگیریم و براش کاری بکنیم؟»
بیایید کمی صادق باشیم؛ هیچ‌کس برای زندگی در میان صدای انفجار، نگرانی‌های شبانه و اخبار ناگوار آماده نیست. اما حتی در دل بحران، راه‌هایی هست که بتونیم از نظر روانی دوام بیاریم. و وقتی خودمون رو مدیریت کنیم، بهتر می‌تونیم همراه بچه‌هامون باشیم
چطور خودمون رو در ایام جنگ کنترل کنیم؟ (کاهش استرس در کودکان از ما شروع میشود)
اول از همه، بپذیریم که احساس نگرانی طبیعیه. قراره احساس ترس داشته باشیم، چون موقعیت غیرعادیه. اما اجازه ندیم این ترس تمام رفتارمون رو کنترل کنه. چون هر واکنش ما، مستقیم یا غیرمستقیم روی فرزندان‌مون تأثیر می‌ذاره و مسیر کاهش استرس در کودکان دقیقاً از همین‌جا آغاز می‌شه.
چند راهکار برای کنترل استرس در این شرایط:
- نفس‌کشیدن عمیق و آگاهانه: روزی چند بار، چند دقیقه‌ای وقت بگذارید و فقط نفس عمیق بکشید. این کار، هم ضربان قلب رو تنظیم می‌کنه و هم مغز رو از حالت هشدار خارج می‌کنه.
- محدود کردن اخبار: دنبال کردن مداوم اخبار، باعث فرسایش روانی می‌شه. یه تایم مشخص برای خبرها بذارید و سعی کنید بقیه روز رو از فضای رسانه‌ای فاصله بگیرید.
- حفظ روتین روزانه: حتی در دل جنگ، تلاش برای داشتن زمان خواب منظم، وعده‌های غذایی مناسب و فعالیت‌های روزانه باعث می‌شه حس کنترل بر زندگی حفظ بشه.
- گفت‌وگو با افراد مطمئن: حرف زدن با دوستان یا خانواده‌ای که حس امنیت می‌دن، می‌تونه فشارهای روانی رو تخلیه کنه.
چطور کاهش استرس در کودکان را جدی بگیریم؟ (کودکان، آیینه احساس ما)
حالا نوبت اون‌هاست. بچه‌ها از ما الگوبرداری می‌کنن. وقتی ما نگرانیم، حتی اگه به زبون نیاریم، اون‌ها حسش می‌کنن. برای کاهش استرس در کودکان، اول باید خودمون رو مدیریت کنیم و بعد سراغ گفت‌وگو با اون‌ها بریم.
چه چیزهایی به کودکان اضطراب می‌ده؟
- شنیدن صداهای بلند مثل انفجار یا آژیر خطر
- دیدن چهره‌های مضطرب اطرافیان
- شنیدن اخبار از تلویزیون یا صحبت‌های بزرگ‌ترها
- نبودن در کنار پدر یا مادر در لحظات بحرانی
با کودکان چطور حرف بزنیم؟ (کلید کاهش استرس در کودکان گفت‌وگوی صادقانه است)
لازم نیست همه چیز رو براشون توضیح بدیم، اما باید راستگو باشیم. کودکان با شفافیت، بهتر کنار میان تا دروغ. مثلاً می‌تونیم بگیم:
- «الان یه سری آدم‌ها دارن با هم دعوا می‌کنن و ممکنه صدای بلندی بشنویم، ولی ما با هم هستیم و اینجا امنه.»
- یا «صدای آژیر یعنی باید بریم یه جای امن، مثل وقتی که بارون میاد و زیر سقف می‌ریم تا خیس نشیم.»
نکاتی برای گفت‌وگوی مؤثر:
- با لحن آروم و چهره‌ای مطمئن صحبت کنید.
- بگذارید سؤال بپرسند و تا حد امکان، پاسخ‌های کوتاه و قابل فهم بدید.
- برای کاهش استرس در کودکان، مهمه که بفهمن احساسات‌شون پذیرفته‌ست. اگه گفتن «می‌ترسم»، نگید «نترس»، بگید «می‌فهمم، طبیعیه که بترسی.»
فعالیت‌هایی برای آرام‌سازی کودکان در روزهای جنگ (تمرین‌های عملی کاهش استرس در کودکان)
برای بچه‌ها، بازی و سرگرمی ابزار فوق‌العاده‌ای برای مدیریت ترسه. توی این شرایط، استفاده از بازی‌های ساده و حتی نقاشی‌کردن می‌تونه به تخلیه‌ی احساسات کمک کنه.
چند پیشنهاد:
- بازی‌های بدنی: حتی اگر فضای محدودی داریم، حرکات کششی یا بازی‌های فیزیکی ساده مثل “دالی موشه” می‌تونه انرژی منفی رو تخلیه کنه.
- نقاشی با موضوع دلخواه: بپرسید «دوست داری الان چی بکشی؟» و بذارید با مداد رنگی‌هاش احساسش رو روی کاغذ بریزه.
- گوش دادن به موسیقی آرام: آهنگ‌هایی که ضرب‌آهنگ ملایمی دارن، حتی برای چند دقیقه، فضای ذهنی بچه‌ها رو از ترس دور می‌کنن.
- ساختن پناهگاه امن در خانه: با چندتا بالش و پتو، یه گوشه‌ی خونه رو به پناهگاه تبدیل کنید و بگید: «هر وقت صداها اذیتت کرد، میتونی بیای اینجا.» این کار به‌طور نمادین بهشون حس کنترل و امنیت می‌ده.
پدر و مادرهایی که قوی به‌نظر میان، واقعاً قوی‌تر نیستند
هیچ‌کس از جنگ قوی بیرون نمیاد؛ همه خسته می‌شن، همه ترس رو تجربه می‌کنن. قوی‌بودن یعنی بدونیم چطور به خودمون و بچه‌هامون کمک کنیم. یعنی بدونیم که کاهش استرس در کودکان، یه کار لحظه‌ای نیست، بلکه یه روند مداومه.
با همدلی، مراقبت، گفت‌وگوی صادقانه و حفظ حضور امن کنار بچه‌ها، می‌تونیم این روزهای سخت رو یکم آسون‌تر کنیم. شاید بتونیم جلوی جنگ رو نگیریم، اما می‌تونیم کاری کنیم که دل بچه‌هامون کمتر بلرزه.
یادتون نره: بچه‌ها از ما نه فقط امید، بلکه مهارتِ کنار اومدن با سختی‌ها رو یاد می‌گیرن. و اون‌ها با همراهی ما، آینده‌ای قوی‌تر خواهند ساخت.
